Soms beeld ik me in hoe mijn huis er zou uitzien zonder mensen. Nee, geen apocalyptische scène van de resten van een ontbijt nog op tafel terwijl de natuur zich langzaam een weg naar binnen baant. Meer een soort droombeeld van onze woonst als in een stop motion film waarbij je van alles ziet bewegen. Van volle wasmand naar lege wasmand. Berg kleren naar nette stapeltjes. Stofvlokken die als bij wonder verdwijnen. Speelgoed dat wordt uitgespreid en weer op z’n plaats schuifelt. Een poëtisch plaatje als in de hoogdagen van de Tsjechische animatiefilm, maar dan van een huishouden in beweging. Het is eens iets anders dan mijn huis zien voor de opeenstapeling van werk die het eigenlijk is.
Want die wasmand leegt natuurlijk zichzelf niet, de afwas beweegt niet eigenhandig van de ene kant van de gootsteen naar de andere, en na 33 jaar heb ik de hoop op hulp van kaboutertjes toch maar begraven. Hoe blij ik ook ben met dit huis, de ruimte, het comfort, de kinderen en de liefde die er wonen, telkens ik erin rondloop zie ik vooral de taken die moeten gebeuren, alles wat me nog te doen staat. Het huis als visuele to do lijst.
Die to do lijst is er een zonder einde. Er is geen punt waarop alles gedaan is en je achterover kunt leunen om te genieten van het resultaat van al je werk. Er is altijd wel iets dat moet gebeuren. Zelfs wanneer ik het hele huis ben doorgerend met stofzuiger, dweil en vod zou ik zo weer van voor af aan kunnen beginnen omdat het daar dan alweer vuil is. Mijn dochter poetst graag mee en telkens zeg ik haar – of vertel ik het mezelf? – dat we dat doen enkel en alleen om het opnieuw vuil te kunnen maken. Zij ziet daar de humor nog van in.
Want met z’n vieren gaat het snel. En dan heb ik het alleen nog maar over de meest dringende zaken. Want die ramen zouden toch dringend eens wat sop moeten zien, en hoe lang is het geleden dat ik nog achteraan dat schab heb gekeken? Geen tijd, de stofvlokken in de hoeken en de smurrie in de badkamergootsteen vragen eerder mijn aandacht, en heb ik dat amper gedaan ziet de keuken er toch alweer ontploft uit.
Hack
Onlangs deelde iemand de ironische hack, hoe je huis altijd schoon te houden, ook wanneer je kinderen of huisdieren hebt. Simpel, je moet er alleen maar je hele leven aan wijden en er voortdurend mee bezig zijn. Ha. Ha. Als ik bij ons even rondkijk hebben wij duidelijk andere prioriteiten.
Soms zoek ik uit frustratie een zondebok. Mijn lief is een gemakkelijk doelwit. Als hij nu eens wat meer deed he. Maar er is geen magische oplossing. Hij doet al zo veel. Er is gewoon te veel werk voor te weinig tijd. Zeker met kinderen. Ze zorgen voor een berg meer werk en veel minder tijd om het uit te voeren. Huishoudhulp – als je het kan betalen – zet je een eind op weg, maar zelfs dan blijft er genoeg te doen. Tijd voor een perspectiefwissel.
De verwachting dat ik mijn to do lijst helemaal kan afwerken, en het oordeel dat ik gefaald heb wanneer me dat niet lukt helpen me niet. To do’s afvinken is heerlijk, lekker dopamineshotje elke keer. Het kan je motivatie en houvast geven om te doen wat er moet gebeuren. Maar als de gedachte aan de lijst voelt als een tsunami moet er iets veranderen.
Dit altijd in proces zijn, achter de feiten aanhollen en spreekwoordelijke brandjes blussen, misschien hoort het er gewoon bij. Als ik even voorbij mijn eigen eiland kijk zie ik dat andere ouders net zo knoeien. Kom ergens op een onverwacht moment binnen en de kans is groot dat het er niet bepaald netjes bijligt. En misschien is dat ook helemaal ok.
Geen IKEA catalogus
Schrijver Herman Koch zei onlangs in een interview dat zijn appartement er vroeger ‘ronduit rommelig’ bijlag en dat hij zich een slappeling voelde wanneer hij ‘niet de energie kon opbrengen om het op te ruimen’. Toen besloot hij om er anders naar te gaan kijken, om niet meer de troep te zien maar de schoonheid van een zonnestraal op een volle asbak, bijvoorbeeld. ‘Als ik kijk alsof alles precies goed is, heb ik berusting in hoe de dingen zijn.’
Het is het proberen waard. Wanneer ik naar de rommel kijk die elke vrije oppervlakte inneemt, de spullen die eeuwig ergens naartoe onderweg zijn of de ravage die is aangericht nadat mijn kinderen er doorheen zijn geraast, kan ik dan in plaats van ‘oh ik moet nog’ te denken, de huiselijkheid ervan proberen inzien? Een thuis dat eeuwig in verandering is, in wording, met heel veel hoopjes die in een poëtische dans rondwervelen. Geen IKEA catalogus, wel gezellig.
Ook dit is zelfzorg. Dat lijstje is een constante. Het idee dat je het kunt afwerken een pot goud aan het einde van de regenboog. Als ik dat als voorwaarde stel voor ik mezelf een pauze gun is het lang wachten voor het eindelijk eens aan mij is.
Alles of niets
‘Jouw probleem he, is dat je geen routines hebt’, zegt iemand die zweert bij alle taken netjes verdelen en elke dag een stukje doen. Maandag de badkamer, dinsdag stofzuigen … Als je zo iemand bent voor wie dat werkt, hoedje af. Ik heb het nooit onder de knie gekregen. Er blijken altijd te veel variabelen te zijn, met stip op nummer 1 ikzelf.
Soms heb ik energie voor alles tegelijk, soms voor niets. Dat hangt samen met de tijd van de maand, het eb en vloed van virussen en mijn gemoed. Zoals @mamalotje onlangs schreef op Instagram, soms ga ik maal zeven (of in mijn geval: wil ik maal zeven gaan maar denkt de baby daar net even anders over). Ik ben een spurter, geen duurloper. Op andere momenten kies ik voor rust wanneer mijn lijf dat vraagt en mogen de stofvlokken verder samenzweren tot een nader te bepalen moment in de toekomst.
Die dagen zijn het moeilijkst. Net als Koch vroeger voel ik me dan vaak een slappeling. Dingen doen, of ze nu op een lijstje staan of in mijn hoofd rondspringen, is een manier om mijn dag te valideren. Want wie bén ik als ik niets heb kunnen afvinken? Als ik de hele dag maar wat heb aangemodderd. Tell me you got brainwashed by capitalism without telling me you got brainwashed by capitalism. Onze cultuur is keihard gefocust op bezig zijn, produceren, en dat is op allerlei manieren ons denken binnen gedrongen.
Ik kan dan wel de babykaart spelen, want ook al doe ik niks anders, die heb ik toch maar mooi in leven gehouden. Maar ook als je geen baby hebt zijn er ongetwijfeld genoeg andere ballen hoog te houden. @chanel_miller heeft daar in het verleden hele mooie cartoons over gedeeld op Instagram: ‘some days all you will do is wake up, drink water, buy dandruff shampoo and take a picture of a cloud.’ Na een inspanning moet je rusten, dat doet de natuur ook. ‘Because the big things in life will only be possible if you take the time to do small acts of selfcare’ (zie onder).
Rebellie
‘Ik ben niet lui’, zeg ik tegen het stemmetje in mijn hoofd. ‘Ik moet gewoon rusten’. Maar er speelt nog iets anders ook. Oliver Burkeman zei het zo (in zijn nieuwsbrief The Imperfectionist): ‘spending your days trying to get through a list of things you feel you have to do is a fundamentally joyless and soul-destroying way to live; and most productivity problems, like distraction or procrastination or a lack of motivation, can be understood as internal rebellions against a life spent so dispiritingly.’ Misschien ben ik niet alleen toe aan rust, maar ben ik stiekem aan het rebelleren tegen de dictatuur van mijn to do lijst.
Burkeman raadt aan om die lijst niet te zien als de man met de zweep maar als een menu, waaruit je mag kiezen. Oh ja, dàt vindt mijn innerlijke vierjarige al een pak beter klinken. Maar hoe kies je dan? Misschien met behulp van de vraag die Madeleine Dore voorstelt (in haar nieuwsbrief On Things): ‘what feels most alive right now?’ Waar heb ik zin in? Of: waarvoor voel ik op dit moment het minste tegenzin – want dat is zo ongeveer hoe bij ons thuis de taken verdeeld worden. Natuurlijk zijn er dingen die echt niet kunnen wachten. Maar vele zijn ook een pak minder belangrijk dan ze op het eerste gezicht lijken. Wat een prioriteit is, is vaak voor (her)interpretatie vatbaar.
I didn’t do the Thing Today. De titel van Dore’s boek flitst soms door mijn hoofd, met de bijhorende glimlach en schouderophaling. Ach wat. Dat betekent vast dat ik wél geslaagd ben in iets wat veel waardevoller is, zoals genieten van het hier en nu. Ten opzichte van het veelkoppige monster dat mijn to do lijst is ben ik kansloos. Voor elke kop die ik afhak groeien er drie nieuwe aan. Dat loslaten, en erop vertrouwen dat wat moet gebeuren op zijn tijd wel zal gebeuren, ik neem het me voor. Mijn kindjes leer ik dat hun noden ertoe doen. Dan mag ik dat best voorleven ook.
(Omslagfoto: Matt Barnard)
Comments