Als kind vond ik het leuk om te verluieren. Soms mocht ik oefenen bij mijn babynichtje. Luier openkraken, wijsvinger tussen de enkeltjes, billen optillen, zo eens trekken aan het klittenband voor je hem vastmaakt en de randjes aan de beentjes controleren. Nog jaren later kon ik in gedachten alle handelingen overlopen. Tijdens mijn zwangerschap jeukten mijn vingers om zich nog eens te bewijzen. Toen besloten we om voor wasbaar te gaan. We kregen een tweedehands pakket van mijn schoonbroer. Ik liet ze door mijn vingers gaan, bekeek YouTube-filmpjes. Dit voelde toch een pak minder bekend. Even leek het of we ze helemaal niet zouden gebruiken. Voor een newborn waren deze luiers te groot, en mijn baby werd drie, vier en toen vijf maanden. De stofluiers staarden me aan telkens ik de kast opentrok. Misschien moeten we ze toch maar eens proberen, zei mijn lief. En zo geschiedde. Meer uit koppigheid dan uit goesting. Ik wilde mijn goede voornemens waarmaken, en het was nu of nooit.
Het was zo’n geval van ‘gewoon doen’, want eens we de omslag maakten werd het al snel vanzelfsprekend. Wasbaar voelt anders dan wegwerp, maar niet minder fijn. Nu ervaar ik die onwennigheid andersom. Wanneer ik nog eens een wegwerpluier gebruik is net dat vreemd geworden. Maar ik begrijp dat het voor veel jonge ouders een grote stap kan zijn. In onze culturele verbeelding hebben bijna alle baby’s wegwerpluiers aan. Op tv, in de ‘boekskes’, op social media. De wasbare variant is zwaar in de minderheid. Daarnaast is wegwerp wat we zelf nog kennen uit onze eigen jeugd, deelt Pampers op elke materniteit stalen uit en herinneren onze ouders en grootouders zich misschien nog de wasbare luiers van vroeger en waarschuwen ze tegen lekkages (geen probleem meer bij de moderne variant).
In dit stukje neem ik je graag mee in mijn eigen ervaring: hoe zit dat met gebruiksgemak, hoeveel kost dat, heb je er veel werk mee, en hoe kies je in hemelsnaam een systeem uit alle mogelijke opties? Want onbekend maakt onbemind, en wasbare luiers hebben veel te veel voordelen om zomaar in de kast te blijven liggen. Zo zijn ze niet alleen beter voor het milieu, ze zijn ook goedkoper, beter voor je baby’s billetjes, en doordat ze nat aanvoelen na een plasje leert een kindje dat wasbaar draagt hun lichaam beter kennen, wat volgens sommigen leidt tot vroegere zindelijkheid. Wij hebben bijna nooit meer luieruitslag, omdat wasbare luiers gemaakt zijn uit natuurlijke materialen in tegenstelling tot wegwerpluiers, die vol chemicaliën zitten (o.a. om te bleken, voor het super absorberend vermogen enz.). En met al hun leuk printjes zijn ze bovendien errug mooi.
Wat kost dat?
Laat ons beginnen met een prijsvergelijking. Is wasbaar luieren enkel weggelegd voor de havermelkelite of kan je er wat geld mee opzij leggen voor, ik zeg maar iets, de toekomstige studiekosten van je ukkie? Dat kan je meten. Erkend uitbetaler van het groeipakket, My Family, berekende dat je gemiddeld €0,25 per luier betaalt, maar dat dat voor A-merken kan oplopen tot €0,40. Als je gemiddeld 2,5 jaar luiert aan 6 luiers per dag kom je daarmee aan een totaalbedrag tussen €1375 en €2200. En wat daar niet eens mee inzit zijn de vuilzakken waar je ze indoet en de nachtluiers die je nog wat langer nodig hebt. Het enige voordeel is dat je deze kost niet in een keer uitgeeft, maar verspreid over de maanden en jaren.
Wasbare luiers moet je wel in een keer aanschaffen, maar zelfs als je alles nieuw koopt kom je hiermee op termijn goedkoper uit. Geschat wordt dat een totaalpakket wasbare luiers €800 tot €1000 kost. Maar dit is niet noodzakelijk wat je betaalt. De meeste steden en gemeenten voorzien een speciale subsidie voor wasbare luiers. Waar ik woon is dat tot €150, een aanzienlijk bedrag. Als je ecocheques hebt kan je ze meestal ook daarmee betalen. Vind je het alsnog te veel geld dan kan je tweedehands zoeken. Veel ouders bieden een volledig pakket aan dat slechts voor een kindje gebruikt is aan €300 à €400. Als ze correct gewassen zijn kunnen zo’n luiers nog zeker twee of zelfs drie keer dienen. Een goede test is om even aan de luiers te ruiken. Als ze fris ruiken is er geen sprake van opgehoopt vuil (en zelfs dat is makkelijk op te lossen door een goede wasroutine, drogen in de zon of een keertje ‘strippen’). Als je niet zeker bent of wasbaar echt iets voor jou is dan kan je ook proefpakketten huren, en ook daarvoor kun je de subsidie gebruiken. Er zijn zelfs bedrijfjes die wasbare luiers leasen. Dan betaal je een maandelijks bedrag voor het gebruik van de luiers, en stuur je ze terug nadat je er klaar mee bent.
Milieuvoordeel
Het prijsvoordeel van wasbaar ten opzichte van wegwerp is aanzienlijk, maar niet zo groot als het milieuvoordeel. Je gebruikt jaarlijks immers heel wat luiers, gemiddeld zo’n 2000 stuks. Dat is een enorme afvalberg. Op 2,5 jaar vertaalt dat cijfer zich naar ongeveer 1400kg aan luierafval. Vlaanderen alleen al verbrandt elk jaar 70.000 ton luiers. Daarmee maken ze 8% uit van de totale hoeveelheid restafval. Wegwerpluiers zorgen er ook nog eens voor dat kindjes steeds later zindelijk worden, waardoor de hoeveelheid luierafval alleen maar toeneemt.
Daarnaast is de productie van wegwerpluiers slecht voor het milieu. Per kind zijn gedurende de luierperiode ongeveer zes bomen, tientallen kilo’s chemicaliën, grote hoeveelheden water en heel wat ruwe olie nodig. In vergelijking stoten wasbare luiers die op 60° gewassen worden en aan de waslijn drogen 2,5 keer minder CO uit (ze mogen overigens wel op lage temperatuur in de droogkast).
Hoe kies ik wasbare luiers?
Eens je overtuigd bent van de voordelen van wasbaar wil je er misschien zo snel mogelijk aanschaffen. Tot je in je zoekmachine op enter drukt en compleet overdonderd wordt door alle mogelijkheden die er zijn. Als leek kan het allemaal nogal verwarrend zijn. Wil je een prefold, een all-in-one, een all-in-two, of toch gewoon een strikluier? Velcro of drukknoppen, onesize of sized, wollen overbroekjes of PUL, en ga je nu wel of niet voor dat extra newborn pakket? De mogelijkheden zijn eindeloos. Gelukkig zijn er veel webpagina’s die een overzicht bieden en kan je bij de meeste verkopers van wasbare luiers ook een vrijblijvend consult aanvragen. Tip: zoek even op YouTube, daar vind je filmpjes die je meteen tonen hoe die verschillende systemen eruitzien. Of vraag eens rond in je netwerk wie wasbaar luiert en of ze advies of ervaringen te delen hebben.
Het systeem dat wij gebruiken is de tweedelige luier met voorgevormd binnenbroekje, daar komen een of twee inleggers in, en het pakketje wordt afgewerkt met een PUL-overbroekje (hier zit een plastic laagje in dat al het vocht binnenin de luier houdt). De luiers die we van m’n schoonbroer kregen zijn over de jaren heen aangevuld met tweedehands stuks van een beetje overal, een bont allegaartje van zo’n 25 luiers in totaal. Belangrijk voor je de knoop doorhakt is om even met de toekomstige crèche of onthaalmoeder (of grootouders) te overleggen of zij het systeem van jouw keuze ook ondersteunen. Niet alle crèches zijn bereid om alle systemen te gebruiken en het zou jammer zijn om zo’n grote aankoop te doen en er dan achter te komen dat je er de helft van de tijd niets mee bent.
Gebruiksgemak en werklast
Het aandoen van een wasbare luier is een beetje anders dan het aandoen van een wegwerpluier. De techniek verschilt afhankelijk van het systeem waarvoor je gekozen hebt. Een all-in-one luier is heel vergelijkbaar met een wegwerpluier. Strik- en vouwluiers vereisen wat meer techniek en kunnen met een beweeglijke baby weleens een uitdaging zijn om aan te doen. Ik bereid de laagjes van mijn tweedelige luiers meestal snel voor terwijl ik de kleine op het potje zet: overbroekje, binnenbroekje, inlegger, inlegvel. Het geheel schuif ik zo onder de billetjes, klik-klik-klik en klaar. Ik vind het niet moeilijker dan wegwerp, maar je bent er misschien wel een halve minuut langer mee bezig.
Wat als mijn kindje kaka doet? Daarvoor dient dat inlegvelletje/-vliesje. Voor jonge baby’s die exclusief melk drinken is dat nog niet nodig, die kaka was je er gewoon uit in de machine. Maar vanaf dat ze starten met vaste voeding en de stoelgang steviger wordt leg je zo’n vliesje binnenin de luier. Daar komt dan de drol in. Het vliesje is maar voor 80% bioafbreekbaar dus dat moet bij het restafval (bv. in een apart emmertje of in een 'kakzakje'). Het drolletje zelf kan je er eventueel uitwippen in het toilet. Bij pipiluiers kun je zo'n vliesjes enkele keren mee wassen en hergebruiken. Als de luiers uit de was komen met kakavlekken is er trouwens geen betere methode om ze weer wit te krijgen dan ze te laten drogen in de zon.
Dat wassen, misschien is dat wel dé vraag van ouders die wasbaar overwegen: hoe gaat dat in zijn werk en ben je daar niet super lang mee bezig? Ook dat valt heel goed mee. Ikzelf doe elke drie dagen een luierwas, wat overeenkomt met wat je online vindt: een gemiddelde van twee keer per week. Elke wasbeurt valt uiteen in enkele stappen. Ik heb twee luieremmers van 14L – een in de living en een in de badkamer – die laad ik over in de machine waarna ik de emmers afwas (10 minuten). Daarna draait de machine een spoelprogramma of een koude voorwas met een beetje wasmiddel. De hoofdact is een programma van 60° met alles erop en eraan: voorwas én optie extra spoelen (anders gebruikt mijn ecologische machine niet genoeg water en stinkt de was). Luiers worden opgehangen (15 minuten) en na een dag ongeveer weer van de draad afgenomen en opgeborgen (5 minuten). De tijd dat ik er effectief mee bezig ben is 30 minuten per wasbeurt, een uur per week dus. Dat is meer werk dan je met wegwerp hebt maar ik vind het goed te doen. Je kan het er makkelijk nog even tussen nemen. Maar of jij dat ook ziet zitten is natuurlijk persoonlijk.
Het is wel iets dat je even moet bespreken met je partner, als die er is. Het ís een extra taak, het aanschaffen, wassen, ophangen, terugleggen, nieuwe inlegvliesjes en waspoeder bestellen, crèchezak maken enzovoort. Dus wie draagt hiervoor de verantwoordelijkheid? Moeders zijn iets langer thuis maar ook zij gaan weleens terug aan het werk en in de meeste heterogezinnen dragen ze sowieso al meer dan hun deel van de zorglast.
Onderweg
Kan je wasbare luiers ook meenemen als je ergens naartoe gaat? Dat kan! Ik neem meestal 1 à 2 schone reserveluiers mee en een wetbag voor de vuile (dit is een herbruikbare waterdichte tas met rits). Onderweg gebruik ik wegwerpbillendoekjes omdat mijn kindje op eenjarige leeftijd niet meer zo vaak stoelgang maakt dat het de moeite waard is om telkens wasbare doekjes nat te maken, mee te nemen in een mini wetbag en weer uit te laden omdat we ze negen van de tien toch niet gebruiken. Maar het kan natuurlijk. Thuis gebruiken we ze wel altijd (ook als snoetenpoetsers).
Op crèchedagen bereid ik drie luiers voor (ik leg alle laagjes al op elkaar en vouw ze dubbel) en geef ik twee wetbags mee, én een zakje met vier natte wasbare billendoekjes. Volle wetbags worden integraal in de luieremmer gekiept en pas uitgeladen wanneer ik ga wassen.
Op vakantie gebruiken we wel uitsluitend wegwerpluiers. Meestal is het op reis moeilijker om te wassen en te drogen, en de grote tas met luiers past ook niet in onze kleine auto. Voor we vertrekken zorg ik dat ik alle luiers nog heb gewassen en schakel ik al over op wegwerp om geen vuile luiers achter te laten.
Conclusie
Vloek ik soms op die luierwas? Ja. Is het een reden om vroeg met de zindelijkheid te starten? Ja. Heb ik overwogen om toch maar gewoon wegwerp te gebruiken? Ja, bij momenten. Maar telkens slaat de weegschaal toch terug door naar alle voordelen van wasbaar. Goedkoper, beter voor het milieu, liever voor de billetjes, én zachter om op te vallen. Zelfs wanneer je slechts halftijds wasbaar luiert heb je er al voordeel uit te halen, het hoeft niet eens alles of niets te zijn. Twijfel je nog? Probeer het gewoon eens uit!
(Omslagafbeelding: fragment van een illustratie van freepik, bewerkt in Canva)
Heel verhelderend Yannice! De berekeningen bleven achterwege maar herinner ik me nu niet dat rekenen je sterke kant niet zo was? 😂 Schrijven daarentegen kan je als de beste! 🥇